O funduszach VC pisałem już wielokrotnie, choć dziś, w ramach aktualizacji materiałów szkoleniowych, przyszła pora, by raz jeszcze zerknąć na ten temat.
Gdy w lipcu 2012 roku sprawdzałem definicję VC w polskiej wikipedii – Debata o VC, wyglądało to dość tragicznie. Dziś jest nieco lepiej (zob. Venture capital PL2015), choć w porównaniu do wersji angielskiej dużo nam jeszcze brakuje (zob. Venture capital EN2015). Osób, które mają praktyczne doświadczenie nadal jest stosunkowo niewiele, a ponadto nie są skłonne, by się za darmo dzielić swoją wiedzą i przemyśleniami. Pomimo różnorodnych programów wspierania przedsiębiorczości (z reguły uczących jak pozyskiwać dotacje) nie ma dobrych opracowań i niewiele jest dobrych krajowych przykładów.
Spoglądając na listę funduszy aktywnych w Polsce widać, że są to raczej fundusze PE, czyli inwestujące w bardziej dojrzałe firmy (prywatyzacja, wykup, przejęcia, restrukturyzacja). Kapitał z reguły pozyskiwany z Zachodu, w dużej mierze zinstytucjanolizowany i z procedurami służącymi bardziej dużym firmom niż startupom. Tym razem nie sprawdziłem wszystkich, ale kilka lat temu tylko jeden z funduszy członkowskich w Polskim Stowarzyszeniu Inwestorów Kapitałowych był prawdziwym funduszem VC – reszta członków reprezentowała fundusze PE.
Inwestycje typu VC
Finansowanie nowych projektów przy pomocy funduszy Venture Capital jest jedną z opcji dla małych i średnich przedsiębiorstw. Jest ono dostępne dla firm, które nie uzyskały jeszcze zdolności kredytowej i dlatego wydaje się być bardzo atrakcyjnym źródłem finansowania. Niestety, przedsiębiorcy często nie rozumieją na czym polega mechanizm VC i jakie są oczekiwania funduszu. Prowadzi to do dużych rozczarowań na dalszych etapach rozwoju, a czasem nawet do utraty kontroli, firmy i kapitału przez inicjatorów projektu.
Czym jest fundusz VC?
Fundusze te zbierają środki od inwestorów gotowych zaakceptować wyższe ryzyko i inwestują je w przedsięwzięcia na różnych etapach rozwoju. Często fundusze te specjalizują się tylko w inwestowaniu w homogeniczne grupy projektów na podobnych etapach rozwoju.
Większość funduszy VC tworzonych jest przez zróżnicowane grupy – od bogatych inwestorów indywidualnych (często takich, którzy przeszli przez proces inwestycyjny jako przedsiębiorcy), poprzez banki inwestycyjne i inne instytucje finansowe po firmy (czasem konkurencyjne) z nadwyżką środków finansowych. Różne też mogą być formy prawne przybierane przez fundusz – od spółki jawnej po spółki komandytowo-akcyjne. Zależy to m.in. od lokalizacji siedziby funduszu, systemu prawnego i podatkowego oraz charakteru funduszu i grupy inwestorów.
Należy zauważyć, że istnieje duża różnica pomiędzy funduszami europejskimi i amerykańskimi, a także pomiędzy funduszami zlokalizowanymi na wschodnim i zachodnim wybrzeżu USA. W skrócie przyjąć można, że różnica wynika z wielkości funduszu, apetytu na ryzyko oraz z metodologii akceptacji projektów inwestycyjnych.
Na jednym skraju mamy decyzje w oparciu o 30 sekundową prezentację i kwoty w setkach milionów dolarów, na drugim – bardzo sformalizowane decyzje, w oparciu o szczegółowe business plany z analizami wrażliwości przy kwotach poniżej 100 tys. USD.
Występują także istotne różnice w podejściu do zarządzania po dokonaniu inwestycji. Niektóre fundusze ograniczają się tylko do narzucenia celów (sprzedażowych, rynkowych lub finansowych), podczas gdy inne angażują się w aktywne zarządzanie i udostępniają swoich specjalistów.
Fundusze mają także zróżnicowane okresy inwestycyjne i strategie wyjścia – warto to dobrze zrozumieć przed wyborem funduszu i podpisaniem umowy.
Etapy inwestycyjne VC
Anioły biznesu (Angel Investors) – najczęściej osoby fizyczne, choć ostatnio coraz częściej fundusze określające się tym mianem. To źródła finansowania, które pojawiają się, gdy wyczerpały się już środki dostarczone przez rodzinę i przyjaciół. Pomagają w doprowadzeniu projektu do dalszego etapu, na którym biznes będzie mógł pozyskać dalszy kapitał. Jeśli poszukujemy Anioła, musimy zdawać sobie sprawę, że wbrew niebiańskiej nazwie, będzie to dla nas jedno z najdroższych źródeł finansowania. Ryzyko na tym etapie projektu jest bardzo wysokie i dlatego też inwestorzy oczekiwać będą bardzo wysokich stóp zwrotu. Anioły często mogą dodać dodatkowej wartości poprzez wnoszoną do biznesu wiedzę, doświadczenia i kontakty w funduszach VC, które stanowić będą dla nich drogę wyjścia z inwestycji. W USA typowy zakres inwestycji to 150 tys. do 1,5 mln dolarów
c.d.n.
MiroPress 